زنان با آغاز نکاح دائمی، به حقوق مالی متنوعی مانند نفقه، مهریه و اجرت‌المثل دست می‌یابند. مهریه و به ویژه مهریه عندالاستطاعه یکی از حقوق مالی مشترک است که در هر دو نوع عقد نکاح، دائم و موقت مطرح می‌شود و نبود تعیین آن در عقد موقت می‌تواند به بطلان عقد منجر شود. قانون مدنی منابع و احکام مربوط به مهریه را به وضوح مشخص کرده است.
طبق رفتارهای قانونی، به محض جاری شدن عقد ازدواج، زن مالک مهریه می‌شود و می‌تواند آن را از همسرش مطالبه کند؛ مرد نیز موظف به پرداخت است و عدم پرداخت، پیامدهای حقوقی مربوط به عدم ایفای تعهد را در پی دارد. با این حال، مهریه عندالاستطاعه مستند به شرایط و ضوابط خاصی است و در برخی مواقع، با وجود شروطی مشخص، امکان امتناع از پرداخت وجود دارد.
پس از جاری‌شدن عقد و تملک مهریه توسط زن، او همچنان حقوق مالی دیگری مانند نفقه و اجرت‌المثل را در اختیار دارد. قانون مدنی مجدداً تأکید می‌کند که مهریه دارای احکام متفاوتی است و یکی از انواع آن، مهریه عندالاستطاعه است که در ادامه توضیح داده می‌شود. پس از عقد و تملک مهریه، هر زمان که بخواهند، می‌توانند از شوهر مطالبه کنند و مرد نیز موظف به پرداخت است؛ عدم پرداخت مهریه برای مرد تبعات حقوقی به همراه دارد.
به اصطلاح حقوقی، مهریه عندالمطالبه به این معناست که زن هر موقع اراده کند، مرد باید پرداخت کند، به شرط وجود استطاعت مالی برای این پرداخت. این مهر عندالاستطاعه نامیده می‌شود و پرداخت آن منوط به احراز شرایط خاص است و در صورت تحقق این شرایط، امکان امتناع از پرداخت وجود دارد. برای توضیح بیشتر درباره مهریه عندالاستطاعه و تفاوت آن با مهریه عندالمطالبه، با موسسه حقوقی وکیل معتمد همراه باشید. 

مهریه عندالاستطاعه چیست؟

مهریه عندالاستطاعه نوعی مهریه است که پرداخت آن منوط به توانایی مالی مرد است. به این معنا، زن تنها زمانی می‌تواند مهریه را مطالبه کند که ثابت شود مرد قادر به پرداخت آن است. این شرط معمولاً در عقدنامه درج می‌شود و در صورت عدم استطاعت مالی مرد، الزام به پرداخت وجود ندارد.

برای تعیین استطاعت مالی مرد، دادگاه درآمد، دارایی‌های منقول و غیرمنقول مانند املاک، خودرو و سپرده‌های بانکی او را بررسی می‌کند. در صورت احراز توانایی مالی، دادگاه حکم به پرداخت مهریه صادر می‌کند و اثبات این توانایی بر عهده زن است.

مهریه یکی از حقوق مالی مهم زنان است و دو نوع اصلی آن در قانون مورد توجه است: عندالمطالبه و عندالاستطاعه. در سال‌های اخیر با اصلاحات قانون حمایت خانواده، توجه به مهریه عندالاستطاعه افزایش یافته تا حقوق هر دو طرف رعایت شود و فشار غیرمنصفانه بر مردان فاقد توان مالی کاهش یابد.

برای راهنمایی دقیق و مشاوره حقوقی درباره مهریه عندالاستطاعه، موسسه حقوقی وکیل معتمد آمادهٔ همراهی و حمایت از شماست.

قانون جدید مهریه عند الاستطاعه

بسیاری از بانوان با مفهوم مهریه عندالاستطاعه و آثار حقوقی آن آشنایی کافی ندارند. به همین دلیل، در دفاتر اسناد رسمی هنگام تنظیم عقد، مزایا و معایب این نوع مهریه برای زوجه توضیح داده می‌شود تا بتواند با آگاهی کامل در مورد نوع مهریه تصمیم‌گیری کند.
طبق اصلاحات قانونی که از سال ۱۴۰۰ به اجرا درآمد، این امکان فراهم شده است که حتی پس از عقد نیز نوع مهریه تغییر داده شود. به این ترتیب اگر در زمان ازدواج، مهریه به صورت عندالاستطاعه تعیین شده باشد، زوجین می‌توانند پس از گذشت مدتی از زندگی مشترک، با مراجعه به دفترخانه‌ای که عقد در آن ثبت شده و با موافقت شوهر، نوع مهریه را تغییر دهند.
برای دریافت مشاوره تخصصی در این زمینه، همراهی یک تیم حقوقی مجرب ضروری است. موسسه حقوقی وکیل معتمد با بهره‌گیری از وکلای متخصص در امور خانواده، می‌تواند شما را در انتخاب و تغییر نوع مهریه راهنمایی کرده و بهترین مسیر حقوقی را پیش پای شما قرار دهد.

شرایط گرفتن مهریه عندالاستطاعه

یکی از دغدغه‌های اصلی بانوان این است که در عمل چگونه می‌توان مهریه عندالاستطاعه را دریافت کرد؟ برای این منظور، زوجه ابتدا باید توانایی مالی همسر را به دادگاه ثابت کند. این کار معمولاً از طریق ارائه لیست دارایی‌های منقول و غیرمنقول زوج، مانند ملک، خودرو یا حساب‌های بانکی انجام می‌شود.
در صورتی که زوج کارمند باشد، دادگاه با توجه به شرایط خانوادگی و تعداد فرزندان، می‌تواند بخشی از حقوق او را توقیف کند (معمولاً یک‌سوم یا یک‌چهارم). با این حال، در مهریه عندالاستطاعه امکان بازداشت یا جلب زوج وجود ندارد و تنها از طریق شناسایی و توقیف اموال می‌توان اقدام کرد.
از آنجا که اثبات توانایی مالی زوج و پیگیری روند قانونی این نوع مهریه پیچیده و زمان‌بر است، بهره‌گیری از مشاوره وکیل خانواده اهمیت زیادی دارد. موسسه حقوقی وکیل معتمد با در اختیار داشتن وکلای متخصص در دعاوی مهریه، می‌تواند بهترین مسیر را برای وصول حق قانونی بانوان فراهم سازد.

تحلیل عندالاستطاعه بودن مهریه

مهریه عندالاستطاعه به این معناست که زوجه تنها در صورتی می‌تواند مهریه خود را دریافت کند که بتواند تمکن مالی زوج را به دادگاه ثابت نماید. در واقع، اگر زن نتواند وجود اموال و دارایی‌های شوهر را به اثبات برساند، امکان مطالبه حتی یک ریال از مهریه نیز وجود نخواهد داشت.

ضمانت اجرایی مهریه عندالاستطاعه

تفاوت اصلی مهریه عندالاستطاعه با مهریه عندالمطالبه در شیوه اجرای آن است. در مهریه عندالمطالبه، زن بلافاصله حق دارد برای توقیف اموال و دارایی‌های همسر اقدام کند. اما در مهریه عندالاستطاعه، ابتدا باید استطاعت مالی زوج محرز شود. به عبارت دیگر، زوجه باید به دادگاه نشان دهد که مرد دارای اموال منقول یا غیرمنقولی است که از طریق آن می‌تواند مهریه را پرداخت کند.

در صورت اثبات این موضوع، دادگاه حکم به پرداخت مهریه صادر می‌کند و زوجه می‌تواند از طریق اجرای احکام، اموال معرفی‌شده را توقیف کند. نکته مهم این است که در این نوع مهریه، امکان صدور حکم جلب برای زوج وجود ندارد و فقط از راه توقیف اموال می‌توان اقدام کرد.

شرایط پرداخت مهریه عندالاستطاعه

پرداخت مهریه عندالاستطاعه وابسته به دو شرط اصلی است: استطاعت مالی مرد و مطالبه زن. برای دریافت مهریه، زوجه باید دادخواستی به دادگاه ارائه دهد و مستنداتی مانند فیش حقوقی، اسناد مالکیت ملک یا خودرو، صورت‌حساب بانکی و سایر مدارک مالی را ضمیمه کند.

پس از ارائه دادخواست، دادگاه مدارک طرفین را بررسی کرده و اگر احراز کند که زوج توانایی پرداخت مهریه را دارد، حکم لازم صادر خواهد شد.

تکلیف مهریه عندالاستطاعه در طلاق از طرف مرد

در صورتی که طلاق به درخواست زوج صورت گیرد، وضعیت مهریه عندالاستطاعه مشابه سایر موارد است. اگر مرد توانایی مالی داشته باشد، مکلف به پرداخت مهریه است و در غیر این صورت، تکلیفی متوجه او نخواهد بود. البته زن می‌تواند هم‌زمان با مهریه، حقوق مالی دیگری مانند نفقه و اجرت‌المثل را نیز مطالبه نماید.

برای پیگیری این حقوق مالی، مراجعه به دادگاه خانواده ضروری است و دادگاه پس از بررسی مدارک، نسبت به صدور حکم اقدام می‌کند. در چنین پرونده‌هایی، همراهی وکیل متخصص اهمیت زیادی دارد. موسسه حقوقی وکیل معتمد با در اختیار داشتن وکلای پایه یک دادگستری و تجربه در دعاوی خانواده، بهترین گزینه برای دفاع از حقوق بانوان در این زمینه است.

چگونه مهریه عندالاستطاعه را مطالبه کنیم؟

در مهریه عندالاستطاعه، زن تنها زمانی می‌تواند حق خود را دریافت کند که توانایی مالی مرد برای پرداخت مهریه ثابت شود. به همین دلیل، اولین گام در طرح دعوای مهریه عندالاستطاعه، جمع‌آوری مدارک و مستندات مالی زوج است. این مدارک می‌تواند شامل گردش حساب‌های بانکی، فیش‌های حقوقی، اسناد مالکیت املاک یا خودرو و هرگونه سند دیگری باشد که دارایی و تمکن مالی مرد را نشان دهد.

پس از ارائه این مدارک در دادگاه، اگر قاضی احراز کند که مرد توانایی پرداخت مهریه را دارد، حکم به پرداخت صادر می‌کند. در صورت خودداری مرد از پرداخت، زن می‌تواند از طریق اجرای احکام دادگستری اقدام به توقیف اموال یا حقوق او نماید.

تقسیط و اعسار در مهریه عندالاستطاعه

اگر مرد توان پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می‌تواند با ارائه دادخواست اعسار، تقاضای پرداخت مهریه به‌صورت اقساطی را مطرح کند. در این حالت، دادگاه با بررسی وضعیت مالی مرد و هزینه‌های زندگی او، مبلغ و تعداد اقساط را تعیین می‌کند.
هدف از این تصمیم، ایجاد تعادل میان حق زن و توانایی مالی مرد است تا هم زن به حق قانونی خود برسد و هم مرد تحت فشار مالی غیرمعقول قرار نگیرد.

تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه

مهریه عندالمطالبه 

زن در هر زمان پس از عقد می‌تواند آن را مطالبه کند، بدون توجه به توان مالی مرد.

مهریه عندالاستطاعه

زن تنها زمانی می‌تواند مهریه را مطالبه نماید که استطاعت مالی مرد در دادگاه اثبات شود.

به بیان ساده، مهریه عندالمطالبه حقی مطلق برای زن است، در حالی که مهریه عندالاستطاعه حقی مشروط به توانایی مالی مرد محسوب می‌شود.

مهریه عندالاستطاعه و ممنوع‌الخروجی

در خصوص ممنوع‌الخروجی، تفاوتی میان مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه وجود ندارد. در صورتی که مهریه پرداخت نشود و حکم قطعی دادگاه صادر گردد، زن می‌تواند تقاضای ممنوع‌الخروجی مرد را داشته باشد.

تبدیل مهریه عندالاستطاعه به عندالمطالبه

این تبدیل تنها با توافق زن و شوهر امکان‌پذیر است. زوجین می‌توانند با مراجعه به دفترخانه و تنظیم سند رسمی، شرط مهریه را تغییر داده و آن را از عندالاستطاعه به عندالمطالبه تبدیل کنند.

وضعیت مهریه عندالاستطاعه بعد از فوت شوهر

مهریه، چه عندالمطالبه و چه عندالاستطاعه، دِینی است که حتی پس از فوت مرد نیز باقی می‌ماند. در صورتی که مهریه عندالاستطاعه باشد، زن یا ورثه او باید استطاعت مالی مرد را در زمان حیاتش اثبات کنند. در این صورت، مهریه از محل ماترک پرداخت می‌شود و اولویت آن بر تقسیم ارث مقدم است.

مهریه عندالاستطاعه در عقد موقت

در عقد موقت نیز می‌توان شرط مهریه را عندالاستطاعه قرار داد، اما به دلیل ماهیت کوتاه‌مدت این نوع عقد، اثبات استطاعت مالی مرد دشوارتر است. از این رو، معمولاً توصیه می‌شود مهریه در عقد موقت به صورت عندالمطالبه تعیین شود.

فواید و معایب مهریه عندالاستطاعه

فواید مهریه عندالاستطاعه:

• فشار مالی ناگهانی بر مرد وارد نمی‌شود.
• امکان بازداشت مرد به دلیل نپرداختن مهریه وجود ندارد.

معایب مهریه عندالاستطاعه:

• زن بدون اثبات توان مالی مرد، هیچ حقی برای دریافت مهریه ندارد.
• اثبات استطاعت مالی زمان‌بر و دشوار است.

نمونه دادخواست مطالبه مهریه عندالاستطاعه

ریاست محترم شعبه ۷ دادگاه خانواده شهرستان رباط‌کریم
با سلام و احترام،
اینجانب به استحضار می‌رسانم که به موجب سند رسمی نکاحیه شماره ۵۶۷۸/۱۴۰۲ مورخ ۲۰/۰۹/۱۴۰۲ به عقد دائم خوانده محترم درآمده‌ام. مهریه مقرر در عقدنامه، تعداد ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی می‌باشد که به صورت عندالاستطاعه تعیین شده است. لازم به ذکر است که خوانده دارای شغل و توان مالی کافی برای پرداخت مهریه می‌باشد.

مهریه عندالاستطاعه زندان دارد؟

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های مهریه عندالاستطاعه با مهریه عندالمطالبه، موضوع بازداشت و زندان است. در مهریه عندالاستطاعه، حتی اگر مرد از پرداخت مهریه خودداری کند، امکان صدور حکم جلب و بازداشت او وجود ندارد. تنها در صورتی که زن بتواند استطاعت مالی مرد را ثابت کند، دادگاه حکم به پرداخت مهریه صادر خواهد کرد و از محل اموال شناسایی‌شده مرد، مهریه وصول می‌شود. بنابراین، عدم پرداخت مهریه عندالاستطاعه به هیچ عنوان موجب زندانی شدن مرد نمی‌شود.

رأی وحدت رویه مهریه عندالاستطاعه

رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور در خصوص مهریه عندالاستطاعه تأکید دارد که این نوع مهریه مشروط به اثبات تمکن مالی مرد است. به بیان دیگر، زوجه باید در دادگاه نشان دهد که زوج دارای دارایی یا منبع درآمد کافی برای پرداخت مهریه است. تنها در این حالت، دادگاه مرد را ملزم به پرداخت می‌کند. این رأی وحدت رویه، مرجع و معیار اصلی در رسیدگی به دعاوی مربوط به مهریه عندالاستطاعه در تمام محاکم کشور محسوب می‌شود.

مستثنیات دین در مهریه عندالاستطاعه

در زمان توقیف اموال مرد برای وصول مهریه عندالاستطاعه، برخی دارایی‌ها جزو مستثنیات دین محسوب می‌شوند و قابل توقیف نیستند. این اموال شامل منزل مسکونی متناسب با شأن زوج و خانواده او، وسیله نقلیه مورد نیاز، ابزار کار و وسایل ضروری زندگی مانند یخچال، اجاق‌گاز و وسایل اولیه منزل است. بنابراین حتی اگر مرد توان مالی داشته باشد، زن نمی‌تواند نسبت به این دسته از اموال اقدام به توقیف کند و تنها دارایی‌های مازاد او قابل توقیف خواهد بود.

بهترین وکیل برای گرفتن مهریه عندالاستطاعه تهران

از آن‌جایی که اثبات استطاعت مالی مرد و طی کردن مراحل قانونی مهریه عندالاستطاعه فرآیندی تخصصی و زمان‌بر است، داشتن یک وکیل با تجربه در این زمینه اهمیت زیادی دارد. بهترین وکیل مهریه عندالاستطاعه تهران کسی است که علاوه بر آشنایی کامل با قوانین خانواده، تجربه موفق در پرونده‌های مشابه داشته باشد. چنین وکیلی می‌تواند با استفاده از راهکارهای قانونی، به سرعت دارایی‌های مرد را شناسایی کرده و مراحل مطالبه مهریه را پیگیری کند. مشاوره با وکیل متخصص، شانس موفقیت زن در دریافت مهریه را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد.

نتیجه گیری

در نهایت، مهریه عندالاستطاعه یک راهکار قانونی است که پرداخت آن منوط به اثبات توانایی مالی مرد است. این نوع مهریه اگرچه به زنان این امکان را می‌دهد که در صورت تمکن مالی همسرشان مهریه را دریافت کنند، اما در شرایط ناتوانی مالی مرد، دریافت آن دشوارتر خواهد بود. بنابراین، هنگام تعیین نوع مهریه، آگاهی از حقوق و محدودیت‌های قانونی، محاسبه مهریه، تفاوت با مهریه عندالمطالبه و بهره‌گیری از مشاوره تخصصی و وکیل مهریه و طلاق اهمیت بالایی دارد.

موسسه حقوقی وکیل معتمد با تیم وکلای خانواده و وکلای طلاق، در زمینه دعاوی خانوادگی، طلاق توافقی، طلاق یک طرفه، طلاق با داشتن حق طلاق، طلاق از طرف زن یا طلاق از طرف مرد، طلاق در دوران عقد، مراحل طلاق، مدارک طلاق و هزینه طلاق همراه شماست و با ارائه راهنمایی‌های حرفه‌ای و جامع، فرآیند مطالبه مهریه عندالاستطاعه و سایر حقوق قانونی شما را تسهیل می‌کند.