اعاده دادرسی

اعاده دادرسی

آرای صادره توسط دادگاه ها، به دو دسته کلی احکام و قرارها، قابل تقسیم بندی هستند. چون در برخی موارد، این امکان، وجود دارد که احکام صادر شده توسط دادگاه ها، بر خلاف مقررات قانونی و شرایط شکلی و ماهوی، صادر شده باشند، به همین دلیل، در قانون آیین دادرسی مدنی و کیفری، روش های اعتراض به آرای دادگاه ها، پیش بینی شده است.

۱_اعاده دادرسی حقوقی
اعاده دادرسی حقوقی، به معنای اعتراض به حکمی است که به صورت قطعی، توسط دادگاه، صادر شده است یا بعد از طی مهلت یا مراحل شکایت، قطعی شده است. رای قابل اعاده دادرسی حقوقی، در قانون آیین دادرسی مدنی، مشخص شده است و اینگونه نیست که بتوان، نسبت به تمام آرای دادگاه های حقوقی، تقاضای اعاده دادرسی حقوقی داشت.

پذیرش اعاده دادرسی حقوقی و به طور کلی، اعاده دادرسی و انواع آن و نقض رای مورد اعاده، رسیدگی دوباره به دعوا را نزد همان مرجعی که حکم را صادر کرده، امکان پذیر می کند. در واقع، اعاده دادرسی حقوقی، در خصوص رای قابل اعاده دادرسی و پذیرش آن توسط دادگاه، موجب می شود که حکم به لحاظ ماهیتی، دوباره مورد بررسی آن مرجع قرار بگیرد. اعاده دادرسی حقوقی، نسبت به رای قابل اعاده دادرسی، مانند فرجام خواهی و تجدیدنظر خواهی، باید توسط محکوم علیه حکم مورد درخواست اعاده و علیه محکوم له این حکم، درخواست شود.

آرای قابل اعاده دادرسی(ماده ۴۲۶)

احکام قطعیت یافته که موضوع حکم، مورد ادعای خواهان نبوده یا حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد.

حکم قطعیت یافته ای که دارای تضاد در مفاد خود است که این تضاد، ناشی از استناد به اصول یا به مواد متضاد باشد.

حکم قطعیت یافته ای که با حکم دیگری در خصوص همان دعوا و اصحاب آن، که قبلا توسط همان دادگاه صادر شده است، متضاد باشد؛ بدون آنکه سبب قانونی موجب این مغایرت باشد.

حکم قطعیت یافته ای که طرف مقابل، حیله و تقلب موثر در حکم دادگاه، به کار برده باشد.

حکم قطعیت یافته ای که مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حکم، جعلی بودن آن ها ثابت شده باشد.

حکم قطعیت یافته ای که پس از صدور آن، اسناد و مدارکی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد. البته باید ثابت شود اسناد و مدارک، در زمان دادرسی، پنهان بوده و یا در دسترس متقاضی اعاده دادرسی حقوقی، نبوده است.

حکم قطعی صادره از دادگاه که به تشخیص ریاست قوه قضاییه، خلاف بین شرع باشد.

در خصوص تعداد دفعات اعاده دادرسی حقوقی، باید گفت: از یک جهت، صرفا یک بار می توان اقدام به اعاده دادرسی نمود.

آثار اعاده دادرسی در صورت پذیرش آن از سوی مرجع رسیدگی کننده
توقف اجرای حکم، در محکوم به غیر مالی.

اخذ تامین مناسب از محکوم له و ادامه اجرای حکم، در مواردی که محکوم به مالی است و امکان اخذ تامین و جبران خسارت احتمالی وجود دارد.

نقض حکم و رسیدگی مجدد به موضوع پرونده، در مواردی که جهت اعاده دادرسی، در رای، وجود دارد.

پرونده اعاده شد یعنی چه
اعاده شدن پرونده به صوت کلی به معنای بازگرداندن پرونده به مرجع قضایی قبلی می باشد. برای پاسخ دقیق تر به پرسش پرونده اعاده شد یعنی چه؟ بهتر است موضوع پرونده و محتوای آن مورد بررسی قرار بگیرد چراکه علت اعاده شدن پرونده بسته به موضوع پرونده متفاوت خواهد بود. ممکن است پرونده به علت نقص مستندات مدارک یا برای بررسی و صدور رای مجدد به مرجع قبلی ارسال شده باشد.

اعاده دادرسی کیفری ۴۷۴
اعاده دادرسی کیفری از مهم ترین طرق فوق العاده اعتراض به آرای قطعی کیفری صادره از محاکم است که قواعد آن، در متن ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری بیان گردیده

ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری مقرر می دارد: “درخواست اعاده دادرسی در مورد احکام محکومیت قطعی دادگاه ها اعم از آنکه حکم مذکور به اجرا گذاشته شده یا نشده باشد، در موارد زیر پذیرفته می‌ شود:

الف- کسی به اتهام قتل شخصی محکوم شود و سپس زنده بودن وی محرز گردد.

ب- چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند و ارتکاب آن جرم به گونه‏ ای باشد که نتوان بیش از یک مرتکب برای آن قائل شد.

پ – شخصی به علت انتساب جرمی محکوم شود و فرد دیگری نیز به موجب حکمی از مرجع قضائی به علت انتساب همان جرم محکوم شده باشد، به طوری که از تعارض و تضاد مفاد دو حکم، بی گناهی یکی از آنان احراز گردد.

ت- درباره شخصی به اتهام واحد، احکام متفاوتی صادر شود.

ث- در دادگاه صالح ثابت شود که اسناد جعلی یا شهادت خلاف واقع گواهان، مبنای حکم بوده است.

ج – پس از صدور حکم قطعی، واقعه جدیدی حادث و یا ظاهر یا ادله جدیدی ارائه شود که موجب اثبات بی گناهی محکوم علیه یا عدم تقصیر وی باشد.

چ- عمل ارتکابی، جرم نباشد و یا مجازات مورد حکم، بیش از مجازات مقرر قانونی باشد.
علی رغم صدور حکم قطعی در پرونده های کیفری و بدون توجه به اینکه احکام قطعی صادره از دادگاه ها به مرحله اجرا درآمده باشد یا خیر، در صورت وجود یکی از موارد مطروحه در متن ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری، هر کدام از طرفین دعوا، می تواند با وجود قطعی بودن رای صادره، نسبت به اعتراض به رای قطعی، اقدام کرده و بدین ترتیب، سبب تحقق اعاده دادرسی کیفری که یکی از طرق فوق العاده اعتراض به آرای قطعی است، گردد.

در خصوص شرح و تفسیر حقوقی ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری باید مد نظر داشت که مراحل اعاده دادرسی کیفری، در صورت وجود هریک از جهات ذکر شده در متن ماده، بدین صورت خواهد بود که متقاضی این شیوه از اعتراض، باید درخواست اعاده دادرسی خود را به دیوان عالی کشور تقدیم دارد.

در صورتی که دیوان، جهات اعاده را محرز بداند، رای مورد اعاده نقض و پرونده جهت رسیدگی، به شعبه هم عرض، ارجاع می گردد و در غیر این صورت، یعنی در شرایطی که جهات اعاده محرز نباشد، رای مورد اعاده ابرام (تایید) و پرونده به شعبه ارسال می شود.

باید مد نظر قرار داد که اعاده دادرسی کیفری و حقوقی، بر اساس ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری نیز میسر می باشد، که در این شرایط باید درخواست اعاده را به رئیس کل دادگستری استان تقدیم کرد؛ چنانچه رای با تشخیص رییس قوه قضاییه، خلاف شرع بین شناخته شود، هیئت تشخیص دیوان عالی کشور، اقدام به رسیدگی کرده، رای صادره قبلی را نقض و حکم مقتضی را صادر می نماید.